EL Method (Engellilik Hukuku Metodu)
EL Method, Türkçeye "Engellilik Hukuku Metodu" olarak çevrilebilen, engellilik alanında çalışan hukukçular, sosyal hizmet uzmanları, aktivistler ve araştırmacılar tarafından kullanılan bir analiz ve savunuculuk yöntemidir. Bu yöntem, engellilik haklarını ve engelli bireylerin karşılaştığı ayrımcılığı anlamak ve bunlarla mücadele etmek için kapsamlı ve çok boyutlu bir yaklaşım sunar. EL Method, özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika'da yaygın olarak kullanılmaktadır, ancak prensipleri evrenseldir ve farklı sosyo-kültürel bağlamlara uyarlanabilir.
Tarihçe ve Gelişim
EL Method'un kökenleri, Sosyal Model ve İnsan Hakları Modeli'nin engellilik alanındaki etkisine dayanmaktadır. Geleneksel olarak engelliliğe tıbbi bir sorun olarak yaklaşan yaklaşımların aksine, EL Method, engelliliğin büyük ölçüde toplum tarafından yaratılan bir olgu olduğunu savunur. Bu yaklaşım, 1970'lerde ve 1980'lerde engelli hakları hareketinin yükselişiyle ivme kazanmıştır. EL Method, engelliliğin karmaşık ve çok katmanlı doğasını anlamak için bir çerçeve sunarak bu hareketin hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmuştur.
Temel İlkeler
EL Method'un temelinde yatan bazı temel ilkeler şunlardır:
- İnsan Hakları Temelli Yaklaşım: Engelli bireylerin diğer tüm insanlar gibi temel insan haklarına sahip olduğu ve bu hakların korunması gerektiği ilkesini benimser. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi (BMES) bu yaklaşımın önemli bir dayanağıdır.
- Sosyal Model: Engelliliğin, bireyin fiziksel veya zihinsel farklılıklarından değil, toplumun bu farklılıklara karşı oluşturduğu engellerden kaynaklandığını savunur. Bu engeller, fiziksel erişilebilirlik eksikliği, ayrımcı tutumlar, iletişim engelleri ve politika eksiklikleri gibi çeşitli biçimlerde olabilir.
- Katılımcı Yaklaşım: Engelli bireylerin, kendilerini etkileyen politika ve uygulamaların geliştirilmesi ve uygulanmasında aktif olarak yer alması gerektiğini vurgular. "Hiçbir şey bizsiz, bizim için değil" (Nothing about us, without us) sloganı bu yaklaşımın özünü ifade eder.
- Ayrımcılıkla Mücadele: Engelli bireylere yönelik her türlü ayrımcılığa karşı mücadele etmeyi hedefler. Bu, doğrudan ayrımcılık (örneğin, işe alımda engelli bir bireyi reddetmek), dolaylı ayrımcılık (örneğin, engelli bireylerin erişemeyeceği bir iş tanımı oluşturmak) ve makul düzenlemelerin sağlanmaması gibi farklı ayrımcılık biçimlerini kapsar.
- Erişilebilirlik: Engelli bireylerin bilgiye, hizmetlere, fiziksel ortamlara ve teknolojilere eşit erişimini sağlamak için çalışır. Erişilebilirlik, sadece fiziksel erişilebilirlikle sınırlı olmayıp, iletişim, bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) erişilebilirliğini de içerir.
EL Method'un Uygulama Alanları
EL Method, engellilik alanında çeşitli uygulama alanlarına sahiptir:
- Hukuk: Engelli haklarını koruyan yasaların ve politikaların geliştirilmesi ve uygulanması. Bu, Engelli Bireylerin Hakları Kanunu gibi ulusal mevzuatın yanı sıra uluslararası insan hakları sözleşmelerini de içerir.
- Politika: Engelli bireylerin ihtiyaçlarını karşılayan ve topluma tam katılımlarını destekleyen politikaların oluşturulması. Bu, eğitim, istihdam, sağlık, sosyal hizmetler ve ulaşım gibi çeşitli alanları kapsar.
- Savunuculuk: Engelli bireylerin haklarını savunmak ve ayrımcılıkla mücadele etmek için kamuoyunu bilinçlendirme ve farkındalık yaratma çalışmaları. Bu, lobicilik, protesto, medya kampanyaları ve hukuki dava açma gibi çeşitli yöntemleri içerebilir.
- Araştırma: Engellilik alanında bilimsel araştırmalar yaparak engelli bireylerin yaşam deneyimlerini, karşılaştıkları engelleri ve çözüm önerilerini ortaya çıkarmak. Bu araştırmalar, politika ve uygulamaların geliştirilmesine katkıda bulunabilir.
- Eğitim: Engellilik konusunda farkındalık yaratmak ve engelliliğe ilişkin yanlış algıları düzeltmek için eğitim programları geliştirmek. Bu programlar, okullarda, üniversitelerde, işyerlerinde ve toplumun diğer alanlarında uygulanabilir.
EL Method'un Faydaları
EL Method'un engellilik alanındaki başlıca faydaları şunlardır:
- Kapsamlı Bir Anlayış: Engelliliğin karmaşık ve çok katmanlı doğasını anlamak için bir çerçeve sunar.
- Hak Temelli Yaklaşım: Engelli bireylerin insan haklarına odaklanarak onların onurunu ve eşitliğini korur.
- Katılımcı Süreç: Engelli bireylerin karar alma süreçlerine aktif katılımını sağlar.
- Ayrımcılıkla Mücadele: Engelli bireylere yönelik her türlü ayrımcılığa karşı mücadele eder.
- Erişilebilir Bir Toplum: Engelli bireylerin topluma tam ve eşit katılımını destekleyen erişilebilir bir toplum yaratmaya katkıda bulunur.
EL Method'un Eleştirileri
EL Method, engellilik alanında önemli bir etkiye sahip olmakla birlikte, bazı eleştirilere de maruz kalmıştır:
- Teorik Ağırlık: Bazı eleştirmenler, EL Method'un teorik bir çerçeve olarak güçlü olduğunu, ancak pratikte uygulanmasının zor olabileceğini savunmaktadır.
- Sosyal Modelin Eleştirisi: Sosyal Model'in, bireyin engelliliğinden kaynaklanan kişisel deneyimlerini ve zorluklarını yeterince dikkate almadığı yönünde eleştiriler bulunmaktadır.
- Uygulama Farklılıkları: EL Method'un farklı ülkelerde ve bölgelerde uygulanma biçimleri arasında farklılıklar olabilir. Bu, yöntemin etkinliğini etkileyebilir.
- Kaynak Gereksinimi: EL Method'un etkili bir şekilde uygulanması, önemli kaynak ve uzmanlık gerektirebilir.
Sonuç
EL Method, engellilik haklarını anlamak, savunmak ve geliştirmek için güçlü bir araçtır. İnsan hakları temelli yaklaşımı, sosyal modelin prensipleri ve katılımcı süreçleri sayesinde engelli bireylerin topluma tam ve eşit katılımını destekler. Eleştirilere rağmen, EL Method, engellilik alanında çalışan hukukçular, sosyal hizmet uzmanları, aktivistler ve araştırmacılar için önemli bir referans noktası olmaya devam etmektedir. Engelli haklarının korunması ve ayrımcılıkla mücadele çabalarında EL Method, gelecekte de önemli bir rol oynamaya devam edecektir.